Özel Ticaret Sistemi (ÖTS) çerçevesinde yayımlanan dış ticaret verilerine göre, Mayıs 2024 itibarıyla aylık temelde ihracat geçen yıl aynı döneme kıyasla yüzde 11,27 artışla 2,3 milyar dolar, ithalat yüzde 33,7 azalarak 1,81 milyar dolar oldu. Mayıs ayında buğday ithalatı yüzde 58,9, ham ayçiçeği yağı yüzde 34,4 ve mısır dane ithalatı yüzde 7,8 geriledi. Ocak-mayıs döneminde dış ticaret dengesi 2,92 milyar dolar fazla verdi.
Yılın ilk 5 ayında dış ticaret dengesi fazla verdi
Yılın ilk 5 ayında tarım, gıda ve içecek sektöründe dış ticaret dengesi geçen yıl aynı döneme göre yüzde 886,5 artışla 2,92 milyar dolar fazla verdi. Geçen yıl ocak-mayıs döneminde dış ticaret dengesi 0,37 milyar dolar açık vermişti. Mayıs ayı itibarıyla aylık bazda ise dış ticaret dengesi 490 milyon dolar fazla verdi. Yılın ilk 5 ayında birim ihracat değeri geçen yıl aynı döneme kıyasla yüzde 7,65 düşüşle 1224 dolar/ton oldu. İthalat birim değeri ise geçen yıl aynı dönemle karşılaştırıldığında yüzde 2,33 artışla 613 dolar/ton seviyesine ulaştı.
Dış ticarette öne çıkan ürünler
Yılın ilk 5 ayında ihracatta öne çıkan ürünlerde ilk sırayı 605,6 milyon dolar ile fındık içi aldı. Bu ürünü 603,7 milyon dolar ile buğday unu ve 375,6 milyon dolar ile rafine ayçiçeği yağı izledi. Bu ürünler, ocak-mayıs dönemi itibarıyla toplam ihracatın yaklaşık yüzde 14,15’ini oluşturdu.
Aynı dönemde ithalatta ise en fazla ithal edilen ürün 839,4 milyon dolar ile buğday oldu. Buğdayı 774 milyon dolar ile soya fasulyesi ve 375,6 milyon dolar ile ham ayçiçeği yağı takip etti. Bu üç ürün, ocak-mayıs dönemi itibarıyla toplam ithalatın yüzde 23,96’sını oluşturdu.
Aylık temelde değerlendirildiğinde, mayıs ayında ihracatta öne çıkan ürünlerde ilk sırayı 139,9 milyon dolar ile fındık içi alırken, bu ürünü 122,5 milyon dolar ile buğday unu ve 88,6 milyon dolar ile rafine ayçiçeği yağı izledi. Aynı ayda en fazla ithal edilen ürünler ise 144,6 milyon dolar ile buğday, 116,7 milyon dolar ile ham ayçiçeği yağı ve 116,6 milyon dolar ile mısır dane olarak sıralandı.
İthalatta ilk iki sıra: Rusya ve Ukrayna
Bu yılın ilk 5 ayında yapılan ithalatta ilk sırayı 839,4 milyon dolar ile buğday aldı. Rusya ve Ukrayna, buğdayın en fazla ithal edildiği ilk iki ülke olmayı sürdürdü. Bu dönemde, Rusya’dan 641,5 milyon dolar, Ukrayna’dan 172,3 milyon dolar tutarında buğday ithalatı yapıldı. Bu iki ülkenin toplam buğday ithalatındaki payı yaklaşık yüzde 96,9 oldu. Aynı dönemde 9,6 milyon dolar buğday ithalatıyla Moldova üçüncü sırada yer aldı.
Aylık temelde bakıldığında ise mayıs ayındaki 144,6 milyon dolarlık buğday ithalatının 126,2 milyon dolarlık kısmı Rusya’dan yapıldı. Rusya’nın ardından Ukrayna’dan 17,1 milyon, Romanya’dan 900 bin dolarlık buğday ithalatı gerçekleştirildi. Yılın ilk 5 ayında buğdaydan sonra 774 milyon dolar tutarında soya fasulyesi ve 547,3 milyon dolar tutarında ham ayçiçeği yağı ithal edildi. Soya fasulyesi ithalinde ilk sırayı 499,5 milyon dolar ile Brezilya alırken, bu ülkeyi Ukrayna (138,5 milyon dolar) ve ABD (71,6 milyon dolar) takip etti.
Yılın ilk 5 ayında 547,3 milyon dolar tutarında ham ayçiçeği yağı ithalatı yapılırken, sıralama, 278,7 milyon dolar ile Ukrayna, 233,4 milyon dolar ile Rusya ve 15,7 milyon dolar ile Sırbistan oldu. Türkiye’nin ithalatında ilk 3 sırada yer alan 3 üründe ithalatın büyük bölümü Rusya ve Ukrayna’dan yapıldı.
Şeker ve şekerli mamullerde 1 milyar 288 milyon dolarlık ihracat
Bu yılın ilk 5 aylık dış ticaret verileri sektörlere göre incelendiğinde, en fazla ihracatın 1 milyar 288 milyon dolar ile şeker ve şekerli mamuller sektöründe yapıldığı görüldü. Bu sektörü sırasıyla sert kabuklu meyveler sektörü, yaş meyve sektörü, balıkçılık ve su ürünleri sektörü ve bitkisel yağ sektörü takip etti.
Şeker ve şekerli mamuller sektörünün toplam ihracat içindeki payı yüzde 13,49, sert kabuklu meyveler sektörünün yüzde 11,25, yaş meyve sektörünün yüzde 10,25, balıkçılık ve su ürünleri sektörünün yüzde 7,79 ve bitkisel yağ sektörünün yüzde 7,52 oldu.
Yine aynı dönemde en fazla ithalat 2 milyar 337 milyon dolar ile hayvan yemi sektöründe yapıldı. Bu sektörün ardından en fazla ithalat yapan sektörler, bitkisel yağ (1 milyar 386 milyon dolar), un (983 milyon dolar), kakao ve çikolata (516 milyon dolar) ve canlı hayvan ticareti (301 milyon dolar) sektörleri olarak sıralandı.
Hayvan yemi sektörünün toplam ithalat içindeki payı yüzde 35,14, bitkisel yağ sektörünün yüzde 20,84, un sektörünün yüzde 14,77, kakao ve çikolata sektörünün yüzde 7,76 ve canlı hayvan ticareti sektörünün 4,53 oldu.
İhracat değeri en fazla artan sektör: Sert kabuklu meyveler
Söz konusu dönemde geçen yıl aynı döneme kıyasla ihracatı değer olarak en fazla artan sektörlerin başında 308 milyon dolar ile sert kabuklu meyveler sektörü geldi. Bu sektörü 153 milyon dolar ile yaş meyve sektörü, 152 milyon dolar ile şeker ve şekerli mamuller sektörü, 94 milyon dolar ile balıkçılık ve su ürünleri sektörü ve 89 milyon dolar ile makarna sektörü izledi.
Bu dönemde ihracatı değer olarak en fazla düşen sektör 404 milyon dolar ile bitkisel yağ sektörü oldu. Ayrıca sebze sektörü 89 milyon dolar, bakliyat sektörü 45 milyon dolar, beyaz et sektörü 29 milyon dolar ve tohumculuk sektörü 9 milyon dolar geriledi.
İthalat lideri: Kakao ve çikolata
Bu yılın ilk 5 ayında geçen yıl aynı döneme göre, ithalatı değer olarak en fazla artan sektör 157 milyon dolar ile kakao ve çikolata sektörü oldu. Bu sektörün ardından sert kabuklu meyveler sektörü 38 milyon dolar, tohumculuk sektörü 30 milyon dolar, alkollü içecekler sektörü 12 milyon dolar ve meyve suyu sektörü 6 milyon dolar ile ithalatı değer olarak en fazla artan sektörler olarak sıralandı.
Bu dönemde ithalatı en çok düşen sektörler ise 1 milyar 203 milyon dolar ile un sektörü, 572 milyon dolar ile bitkisel yağ sektörü, 483 milyon dolar ile hayvan yemi sektörü, 180 milyon dolar ile bakliyat sektörü ve 139 milyon dolar ile pirinç değirmenciliği sektörü oldu.
Dış ticarette öne çıkan ülkeler
Bu yılın ilk 5 ayında dış ticaret verileri ülke bazında değerlendirildiğinde; en fazla ihracat yapılan ülke 1 milyar 482 milyon dolar ile Irak oldu. Irak’tan sonra en fazla ihracat 839 milyon dolar ile Almanya’ya, 667 milyon dolar ile Rusya’ya, 636 milyon dolar ile ABD’ye ve 457 milyon dolar ile İtalya’ya yapıldı. Yılın ilk 5 ayında, bu 5 ülkeye yapılan ihracat toplam ihracatın yüzde 36,37’sini oluşturdu. Aynı dönemde ülke bazında ithalat en fazla 1 milyar 516 milyon dolar ile Rusya’dan yapıldı. Bu ülkeyi, 956 milyon dolar ile Ukrayna, 714 milyon dolar ile Brezilya, 494 milyon dolar ile ABD ve 349 milyon dolar ile Malezya izledi. Bu 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 48,54’ünü oluşturdu.
Türkiye’nin en fazla ithalat yaptığı ilk 2 ülke sıralamasında Rusya ve Ukrayna yerlerini korudu. Bu iki ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 29,78’ine denk düştü. Türkiye, yılın ilk 5 ayında en fazla ihracat yaptığı ülkelerden Irak’a buğday unu, dondurulmuş tavuk eti ve kırmızı mercimek, Almanya’ya fındık içi, ambalajlı fındık ile fındık püresi, Rusya’ya ise alabalık, mandalina ve şeftali ihraç etti.
Türkiye aynı dönemde en fazla ithalat yaptığı Rusya’dan buğday, ham ayçiçeği, ayçiçeği küspesi, Ukrayna’dan ham ayçiçeği yağı, mısır danesi ve buğday, Brezilya’dan soya fasulyesi, kahve ve sığır ithal etti. Öte yanda, TÜİK’in açıkladığı Dış Ticaret Verileri temel alınarak hazırlanan TGDF Dijital Veri Paneli’ndeki hesaplamalara 01 ve 24 fasılları arasındaki tüm Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTIP) kalemleri ile 29’uncu fasıl ve 35’inci fasıldan seçili ürünler dahil edildi.
